Rusiyada fəaliyyət göstərən və İnterpol tərəfindən mavi bülletenlə axtarışa verilən “Qanuni Oğrular” mütəşəkkil cinayətkar qrupunun idarəçilərindən biri Şamil Əmirov bir neçə gün əvvəl İstanbulda tutulub. Girmədikləri ölkə və əli bulaşmayan cinayət qalmayan Rusiya təşkilatının qaranlıq tarixi ilə bağlı çox diqqət çəkən detallar var.
Stopnarkotik.az Lent.az-a istinadən xəbər verir ki, bu yaxınlarda İstanbul Mütəşəkkil Cinayətkarlıqla Mübarizə Şöbəsi tərəfindən keçirilən “KAFES-15” əməliyyatı nəticəsində Rusiyada fəaliyyət göstərən mütəşəkkil cinayətkar qruplaşmanın üzvü, dələduzluq etdiyinə görə barəsində İnterpol tərəfindən mavi bülleten çıxan Şamil Əmirov İstanbul Sarıyerdə gizləndiyi evdə saxlanılıb. Bəs “Qanuni oğruları” olaraq tanınan Rusiyada fəaliyyət göstərən cinayətkar təşkilatlar necə yaranıb? Bu təşkilatların üzvləri hansı qaydalara əməl etməlidirlər? Cinayət təşkilatının qaranlıq tarixini təqdim edirik…
Əvvəlcə “Qanuni Oğrular”ın tarixinə nəzər salmaq lazımdır. 1917-ci ildə Rusiyada baş verən inqilablardan sonra yaranan, Çar hakimiyyətinin dağılması və Sovet İttifaqının (SSRİ) qurulması ilə nəticələnən gizli polis təşkilatı həyata keçirdiyi əməliyyatlar nəticəsində bütün ölkədə cinayətkar təşkilatları xeyli sıradan çıxarıb, onların fəaliyyət göstərdiyi əraziləri məhdudlaşdırıb. Lakin bu vəziyyət uzun sürmədi və mütəşəkkil cinayətkar dəstənin üzvləri İosif Stalinin hakimiyyəti dövründə xüsusilə məşhur olan “Qulaq” adlı əmək düşərgələrində yenidən təşkil olunmağa başladılar.
Yüksək səviyyəli cinayətkarların yaratdığı yeni təşkilat tezliklə “Vory v Zakone” və ya “Qanuni oğruları” kimi tanındı. Cinayət aləminin yüksək səviyyəli simalarından ibarət qrup cinayət təşkilatlarının fəaliyyətində, qruplararası mübahisələrdə və müxtəlif sahələrdə qanunsuz fəaliyyətlərdə “arbitr” kimi fəaliyyət göstərib.
Sovet İttifaqı 1980-ci illərin sonunda parçalanma mərhələsinə qədəm qoyduqca, Rusiyadakı cinayətkar təşkilatların da qızıl dövrünü yaşamasına səbəb oldu. Ölkə daxilində dövlət hakimiyyəti zəiflədikcə qruplar bu illərdə güclənərək xaricdə qeyri-qanuni fəaliyyətlərini genişləndirmiş və zaman keçdikcə Rusiyadan kənarda da böyük güc əldə edərək Avropa, Yaxın Şərq, Şimali Amerika kimi geniş coğrafiyaya yayılmışlar. Bu illərdə qazandıqları gəlirlər artdıqca, Rusiyadakı cinayət təşkilatları İtaliyanın Cosa Nostra yaxud Yaponiyanın Yakuzasına bənzər bir quruluşa sahib olaraq öz mədəniyyətlərini formalaşdırmağa başladılar və kriminal aləmdə daha çox “hörmətli” oldular.
Vladimir Putin 1999-cu ildə hakimiyyətə gələndən sonra mafiya başçılarına qarşı sərt tədbirlər görüldü. Bu səbəbdən də təşkilat üzvləri birbaşa olaraq cinayət törətməkdən yayınaraq, əmr verməklə dolayı yolla öz fəaliyyətlərini idarə etməyə başladılar.
1993-cü ilin əvvəlində Rusiya Daxili İşlər Nazirliyinin apardığı araşdırmalar göstərdi ki, Rusiyada quldurluq, narkotik alveri, silah qaçaqmalçılığı, çirkli pulların yuyulması ilə məşğul olan 5 mindən çox mütəşəkkil cinayətkar qrup fəaliyyət göstərir. Onların bir çox digər sahələrdə fəaliyyət göstərən təqribən 100 min üzvü və 18 min lideri var. Bu gün Rusiyada yerləşən qeyri-qanuni cinayətkar təşkilatların sayının 6 min olduğu təxmin edilir və bu qrupların təxminən 200-ü dünya miqyasında fəaliyyət göstərir. Avropada fəaliyyət göstərən ən mütəşəkkil cinayət qrupunun rus mafiyası olduğu və illik gəlirinin 200 milyard avroya çatdığı iddia edilir. Bir çox ölkələrin qara siyahısına düşən Rusiya mütəşəkkil cinayət təşkilatlarının üzvləri bəzən Avropa və ABŞ-da həyata keçirilən əməliyyatlarla, bəzən də sui-qəsd cəhdləri ilə gündəmə gəlir. Sui-qəsd nəticəsində öldürülən tanınmış təşkilat liderlərindən ikisi Aslan Usoyan və Vyaçeslav İvankovdur.
Gürcüstanda anadan olan Aslan Usoyan “Ded Xasan” ilk dəfə 19 yaşında həbsxanaya düşüb. O, polis əməkdaşlarına müqavimət göstərməkdə təqsirli bilinib. Daha sonra qanunsuz valyuta alveri və soyğunçuluğa görə bir neçə müddətə azadlıqdan məhrum edilib. Həbsdə olduğu müddətdə getdikcə güclənən Aslan Usoyan 1990-cı illərdə SSRİ-də, daha sonra Rusiyada və ətraf ölkələrdə böyük nüfuz qazandı.
Rusiyanın ən məşhur cinayət təşkilatının lideri sayılan Aslan Usoyan 2013-cü il yanvarın 16-da 76 yaşında Moskvanın Povarsk küçəsindəki restorandan çıxarkən snayper tüfəngi ilə hücuma məruz qalıb və aparıldığı xəstəxanada dünyasını dəyişib. Usoyanın ölümünə Rusiya daxilindəki mafioz qruplar arasında rəqabət və o vaxt Rusiyada keçirilməli olan Soçi Qış Olimpiya Oyunları üçün obyektlərin tikinti fəaliyyəti ilə bağlı fikir ayrılıqları göstərilib. Usoyanın PKK terror təşkilatının silah təchizatçılarından biri olduğu da iddia edilib.
Rusiyada kriminal aləmin ən tanınmış adlarından biri olan “Yaponçik” ləqəbli Vyaçaslev İvankov 1992-ci ildə Moskvada 2 Türkiyə vətəndaşını öldürməkdə, birini isə ağır yaralamaqda təqsirləndirilib. 1995-ci ildə ABŞ-a qaçan İvankov burada iki rus iş adamından 3,5 milyon dollar pul tələb edərkən FTB agentləri tərəfindən yaxalanıb və həbs edilib. Orada cəza çəkən İvankov 2003-cü ildə Rusiyanın tələbi ilə Amerika hakimiyyət orqanlarından təhvil verilib və Rusiyadakı həbsxanaya göndərilib. 2005-ci ildə məhkəmə münsiflər heyəti onu təqsirsiz hesab edərək azadlığa buraxıb. 2009-cu il iyulun 28-də Moskva yaxınlığındakı kafedən çıxarkən naməlum snayper tərəfindən vurulan İvankov oktyabrın 9-da müalicə aldığı xəstəxanada 69 yaşında dünyasını dəyişib.
Öz daxilində bir çox qaydaları olan Rusiya mütəşəkkil cinayət qrupları bu qaydalara əməl etməyən üzvlərini edam etməklə cəzalandırır. Ən azı 18 əsas qaydanın üzvlərin bütün ictimai həyatını formalaşdırdığı təxmin edilsə də, bu qaydalar qiymətləndirilmək üçün ən azı bir cinayət törətmiş və bu səbəbdən həbs olunmaq üçün ailə də daxil olmaqla bütün qohumlarla əlaqəni kəsməkdən ibarətdir. Bunlara evlilik və uşaq qadağası, hərbi xidmətə qadağa qoyulması və spirtli içki qəbul edərkən mühakiməni təkmilləşdirmək daxildir. Onu itirməmək üçün kifayət qədər istifadə etmək kimi qaydalar var. Cinayət təşkilatlarının üzvləri bədənlərinə müxtəlif mənalı döymələr vurdururlar ki, bu döymələrin əksəriyyəti həbsxanalarda primitiv üsullarla edilir. Həyatını itirmiş yüksək rütbəli liderlər möhtəşəm məzar daşları ilə “ehtiram” olunur.
Türkiyədə həyata keçirilən son əməliyyatdan əvvəl Avropol və müvafiq dövlətlərin təhlükəsizlik qüvvələrinin İspaniya, Fransa, Rumıniya və Moldovada keçirdiyi əməliyyatlarla gündəmə gələn cinayət təşkilatına üzv olan çoxlu sayda şəxs saxlanılıb. Bu ölkələrdə keçirilən əməliyyatlar zamanı ələ keçirilən əşyalar müsadirə edilib.
