Türkiyə təxminən on il əvvəl Rusiyadan aldığı S-400 hava hücumundan müdafiə sistemlərini geri qaytarmaq istəyir. Bu addım ABŞ və digər NATO üzvləri ilə münasibətləri gərginləşdirən mübahisəyə son qoyacaq. Bu addım potensial olaraq Ankaraya uzun müddətdir ümid etdiyi Amerika F-35 gizli döyüş təyyarələrini əldə etməyə imkan verəcək.
Məsələ ilə tanış mənbələrə görə, Rəcəb Tayyib Ərdoğan ötən həftə rusiyalı həmkarı Vladimir Putinlə görüşündə S-400 sistemləri məsələsini qaldırıb. Bu, iki ölkənin rəsmiləri arasında oxşar müzakirələrdən sonra baş verib. Kreml iki lider arasında görüş zamanı belə bir tələbin edildiyini təkzib edib. Türkiyənin raketlərə sahib olması və F-35 proqramında iştirakını bərpa etmək istəyi Ərdoğanın sentyabr ayında Ağ Evdə Donald Trampla görüşündə müzakirə olunub. ABŞ prezidentinin yaxın müttəfiqi və Türkiyədəki səfir Tom Barrak, Ankaranın S-400-dən imtina etməyə daha yaxın olduğunu bildirərək, məsələnin yaxın dörd-altı ay ərzində həll olunacağını proqnozlaşdırdı. Mənbələr bildirir ki, Rusiya hərbi texnikasından imtina ABŞ ilə münasibətləri əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdıra bilər, ABŞ-ın Türkiyə müdafiə sənayesinə qarşı sanksiyalarının qaldırılmasına və Ankaranın F-35 qırıcı təyyarələrinə çıxışına yol aça bilər. Yüksək vəzifəli türk diplomatı bu yaxınlarda sanksiyaların gələn il ləğv ediləcəyini gözlədiyini bildirdi.
Türkiyə S-400 sistemini NATO müttəfiqlərindən uzaqlaşma dövründə əldə etdi. Bu uzaqlaşma Barak Obamanın prezidentliyi dövründə başladı və 2016-cı ildə Ərdoğana qarşı uğursuz çevriliş cəhdindən sonra daha da pisləşdi. O dövrdə Türkiyə də Amerika Patriot raketlərini əldə etməyə çalışdı, lakin Vaşinqtonun razılaşmaq niyyətində olmadığını iddia etdi. Bu məyusluq Ankaranın Rusiyaya üz tutması və S-400 sistemini alması üçün əsaslardan biri oldu. Mənbələr bildirib ki, Türkiyə Rusiya və Ukrayna arasında vasitəçi kimi rolunun Moskvanı bu tələbə daha müsbət baxmağa təşviq edəcəyinə ümid edir.
Ankara həmçinin hava hücumundan müdafiə sisteminin alınmasına xərclənən milyardlarla dolların geri qaytarılmasını istəyir. Bu, Türkiyənin Rusiyadan neft və təbii qaz idxal xərclərinin azaldılmasını tələb etməsi ehtimalını artırır, baxmayaraq ki, mənbələr bunun danışıqlar tələb edəcəyini əlavə ediblər. Lakin mənbələr bildirib ki, S-400 raketlərinin və radarlarının dəyəri, Türkiyənin sistemin ləğvi halında NATO müttəfiqləri və xüsusən də Trampla əldə edə biləcəyi diplomatik qazanclarla müqayisədə çox azdır.
NATO iddia edir ki, Türkiyə S-400 sistemlərini Qərb qırıcı təyyarələri ilə birlikdə istifadə edərsə, Rusiyanın mühüm kəşfiyyat məlumatları əldə edə biləcək. Hazırda Ankara S-400 sistemini işlətmir.
Türkiyə NATO-da ABŞ-dan sonra ən böyük orduya malikdir və tez-tez Moskvaya çox yaxın olmaqda ittiham olunur. Ərdoğan ölkəsinin balanslı xarici siyasətə ehtiyacı olduğunu deyir.
Onun Rusiya və Ukraynadakı müharibə ilə bağlı mövqeyi bunun bariz nümunəsidir. Türkiyə, Moskvaya sanksiyalar tətbiq etməkdən imtina etdi, lakin Bosfor vasitəsilə Qara dənizə hərbi gəmilər göndərmək imkanını məhdudlaşdırdı və Kiyevə silah tədarük etdi. Üstəlik, Ərdoğan həm Tramp, həm də Putinlə güclü münasibətlər qurub.
Stopnarkotik.az